Music Spoken Area (No. 9)

โดย อ.ปราชญ์

วันนี้ผมจะมาพูดถึงเรื่องหนึ่งที่คิดว่าหลาย ๆ คน คงจะสนใจเรื่องนี้กัน และก็มีคนขอเข้ามากันพอสมควร และ ตำราที่เขียนเกี่ยวกับเรื่องนี้ก็มีน้อยซะเหลือเกิน เรื่องที่จะพูดวันนี้ก็คือ “How To Play Slide Guitar” หรือ “วิธีการเล่นสไลด์กีตาร์” นั่นเอง

และเมื่อพูดถึงการเล่นสไลด์แล้วนั่น ก็คงต้องแนะนำให้รู้จักเจ้าพ่อแห่งการสไลด์กีตาร์ อย่าง Duane Allman, Ry Cooder หรือ เจ้าแม่อย่าง Bonnie Raitt กันบ้าง รู้แล้วก็ควรจะเลยไปให้ถึงรากเหง้าของมันกันเลย ว่าแล้วก็มาเริ่มกันเลยดีกว่า

ในช่วงต้นผมจะถูดถึงการวางมือ, วางสไลด์, ควบคุมสายกันก่อน เพราะเป็นเรื่องสำคัญมาก ถ้าคุณเล่น Lick ได้เยอะแต่เสียงออกมาก “รก” ก็ไม่มีประโยชน์ แทบจะเรียกไว้ว่า เป็นหัวใจของการสไลด์เลยก็ว่าได้

Duane Allman

Touch

ไม่มีกฎหมายมาตราระบุไว้ว่า การเล่นสไลด์ต้องสวมแท่งเหลา, หลอดแก้ว, คอขวด หรืออื่น ๆ และต้องใช้นิ้วก้อย, กลาง หรือ นิ้วนาง ไม่มีกฎตายตัว ขึ้นอยู่กับความต้องการของผู้เล่น ยกตัวอย่างเช่น Duane Allman ใส่สไลด์ด้วยนิ้ว 3 (ในกีตาร์ 1=ชี้, 2= กลาง, 3=นาง, 4=ก้อย) ส่วน Bonnie Raitt ใช้นิ้ว 2 และ Ry Cooder ใช้นิ้ว 4 บรรดาเซียน ๆ ยังใช้ไม่เหมือนกันเลย ที่มีการวางแท่งสไลด์ลงบนสาย วางให้ทาบอยู่บนสายกีตาร์ไม่กดลงไปเหมือนการจับคอร์ดด้วยนิ้ว ระวังถ้ากดแรงเกินไป สายจะไปโดนเฟร็ต ลักษณะการวางถูกต้องในศัพท์สไลด์ เรียกว่า “Light” สรุปก็คือ วางอยู่บนสาย เวลาดีดต้องเกิดเสียงที่สะอาด ไม่ขาด ไม่หาย

Intonation

วิธีที่จะเล่นเสียงออกมาให้ถูกในการเล่นสไลด์ ก็คือ ให้แท่งสไลด์นั้นวางอยู่เหนือเฟร็ตที่ต้องการ (หมายถึง ตำแหน่งที่แท่งสไลด์ สัมผัสกับสายต้องอยู่เหนือเฟร็ตพอดี) ในช่วงต้นคุณสามารถใช้ สายตา ของคุณเพื่อดูตำแหน่งของแท่งสไลด์ แต่คุณไม่สามารถเล่นเช่นนี้ไปตลอด เพราะจะเป็นภาพที่ไม่น่ามองเท่าไร เวลาเล่น เมื่อคุณมีความชำนาญเพียงพอ ลองเชื่อหูของคุณ และเมื่อคุณฝึกเล่นโน๊ตได้ตามที่คุณต้องการแล้ว ใส่ Vibrato หรือ ลูกคอของนักร้องนั่นเอง จะสร้างเสน่ห์ให้เสียงได้อย่างมาก วิธีการ Vibrato ก็คือ เล่นสไลด์ ให้ได้เสียงที่ต้องการแล้ว ทิ้งไว้ที่โน้ตนั้นหนึ่งอึดใจแล้ว Vibrato โดย เลื่อนสไลด์ขึ้นลงตามแนวขนานเล็กน้อย ตามความเร็ว-ช้า (Tempo) ของเพลง

Damping

ใช้มือทั้งสองข้างของคุณ Mute String (ควบคุมสาย) สำหรับมือที่สวมสไลด์ฝึกใช้นิ้ว 1 (นิ้วชี้) เล่นคู่ไปกับแท่งสไลด์ คือ ให้นิ้ว 1 แตะ สายกีตาร์ไปตลอดกับแท่งสไลด์ (ดู Fig.1) เป็นวิธีที่จะทำให้เสียงออกมาดีเวลาสไลด์แต่ ทุกอย่างมีคุณ ย่อมมีโทษ บางครั้งการมีเสียงรบกวนเล็ก ๆ อาจจะสร้างสำเนียงของการสไลด์ที่ดีก็ได้ ก็เพียงจะเตือนไว้ว่า ไม่จำเป็นที่จะต้องใช้นิ้ว 1 เล่นคู่กับแท่งสไลด์ไปตลอด แต่เมื่อคุณต้องการเสียงที่หมดจรดวีธีนี้ จะตอบสนองคุณได้แน่นอน

Fig.1

ส่วน Picking Hand หรือ มือขวาของคนเล่นกีตาร์ปกติ ในการเล่นสไลด์ส่วนมากจะนิยมใช้นิ้วดีด (Finger style) เพราะว่าคุณสามารถ Mute สายทีละสายที่ต้องการได้ (ดู Fig. 2) โดยใช้นิ้วชี้, นิ้วกลาง, นิ้วนาง, สำหรับสาย 3,2 และ 1 และนิ้วโป้งสำหรับ สาย 4-6

Fig.2

ใน Fig.3 ถ้าเราดีดสาย 1 จะเห็นได้ว่านิ้วอื่น ๆ ยังสามารถ Mute สายก็ได้

Fig. 3

ใน Fig.4 ดีดสาย 3 สายอื่นก็ยัง Mute อยู่ (ดู Fig 3 และ Fig.4)

Fig. 4

และสุดท้าย พยายามอย่าเล่นสไลด์ให้มากกว่าสายที่เราจะเล่น (เท่าที่จะเป็นไปได้) เช่น เวลาเล่นสาย 1 ก็ให้แท่งสไลด์อยู่บนสาย 1 (ดู Fig.5) ก็จะช่วยเรื่อง Noise ได้ (เสียงรบกวน)

Fig.5

นี่เป็น Basic ของการสไลด์ที่ควรจะฝึกให้คล่องก่อนที่จะศึกษา Lick ของเซียน ๆ ทั้งหลาย ในเล่มนี้ผมจะลง Lick ให้ศึกษากันก่อนสัก 1 Lick เพราะเนื้อที่มีจำกัด เล่มหน้าจะว่าให้หมดเลย

ดู Lick ใน Ex.1 a เป็น Lick ในเพลงเด่นของ Duane Allman ชื่อ “Stalesboro Blues” จาก Live Album ในปี 70 Lick นี้อยู่ใน Key D เริ่มเล่นในบีทที่ 2 ด้วยโน้ต F และเล่นเป็น Staccato ( การลดค่าโน้ตลงครึ่งหนึ่ง) โดยการ Mute ด้วยนิ้วที่เราใช้ดีดนั้นแหละ สังเกตดู Allman จะนิยมใช้โน้ต b3 to 3 คือจากโน้ต F ในบีทที่ 2 มาถึง โน้ต F# ในบีทที่ 4 ยก เป็น Blues Sound ที่ Allman นิยมใช้ และ ค้างโน้ต ตัวสุดท้ายไว้และ Vibrato นิดหน่อยและเล่นอยู่ใน Shuttle Feel สบาย ๆ และทางที่ดีลองหางานของ Duane Allman มาฟังดูจะช่วยได้เยอะมาก

ในคราวหน้า จะมาพูดถึง Lick ที่เด่น ๆ ของเซียน ๆ โดยเฉพาะ Duane Allman อย่าพลาดเล่มหน้า สำหรับคนที่มีสไลด์ในหัวใจ

“เทคนิคที่ดีที่สุดของผมคือ ความใส่ใจในความสะอาด และ อารมณ์ของเสียง”

Pat Martino

อ้างอิง: Overdrive No.9 คอลัมน์ Music Spoken Area โดย อาจารย์ ปราชญ์